احزاب وتشکل های سیاسی بعد از انقلاب اسلامی در ابتدا در قالب جریان راست و چپ صف بندی نمودند.گروههای راست شامل جامعه روحانیت مبارز (دبیر کل محمد رضا مهدوی کنی)و تشکل های همسو با آن از جمله حزب مؤتلفه اسلامی (دبیرکل محمد نبی حبیبی دبیر کل), جامعه اسلامی مهندسین (دبیر کل محمد رضا باهنر), جامعه زینب (دبیر کل اعظم حاجی‌عباسی), جامعه اسلامی پزشکان ایران (دبیر کل ظفرقندی), جامعه اسلامی کارگران (دبیر کل علیرضا صابر), جامعه انجمن های اسلامی بازار و اصناف (دبیر کل احمد کریمی اصفهانی), جامعه اسلامی دانشگاهیان ایران (دبیر کل علی عباسپور), جامعه اسلامی دانشجویان (دبیر کل محمد پهلوان), جامعه اسلامی فرهنگیان (دبیر کل عزت الله دهقان)و...گروههای چپ شامل مجمع روحانیون مبارز(دبیر کل سید محمد موسوی خوئینی ها) و تشکل های همسو که پس از دوم خرداد 76 در قالب جبهه دوم خرداد (شامل حزب مشارکت ایران اسلامی( محسن میر دامادی)، حزب همبستگی ایران اسلامی (دبیرکل محمد رضا راه چمنی)، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران (دبیر کل محمد سلامتی) ، حزب کارگزاران سازندگی ایران (دبیر کل غلامحسین کرباسچی) ، دفتر تحکیم وحدت ( دبیر کل محمدعلی اسلامی)، خانه کارگر( دبیر کل علیرضا محجوب)، مجمع نیروهای خط امام ( دبیرکل سید هادی خامنه ای ) ، جمعیت زنان جمهوری اسلامی ایران ( دبیر کل زهرا مصطفوی )، مجمع اسلامی بانوان ( فاطمه کروبی )، انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران( دبیر کل علی شکوری راد) ، حزب اسلامی کار(دبیر کل حسین کمالی) ، انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها ( دبیر کل نجفقلی حبیبی) ، انجمن اسلامی معلمان ایران( دبیرکل داود محمدی)، مجمع نمایندگان ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی ( دبیر کل ید الله اسلامی )به فعالیت سیاسی پرداختند .در آستانه انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری جریان های سیاسی کشور که تا پیش از این در قالب دو جریان چپ وراست فعالیت داشتند ، در قالب گروههای اصولگرا و اصلاح طلب صف بندی نمودند . در جریان انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری عملا گروههای سیاسی و جریانات سیاسی به سمت ائتلاف در سایه دو جبهه اصولگراو اصلاح طلب پیش رفتند ،جبهه اصولگراشامل جامعه روحانیت مبارز و گروههای همسو با آن و جبهه اصلاح طلبان شامل جامعه روحانیون مبارز و تشکل های همسو ، گروههای موسوم به جبهه دوم خرداد می باشد.حزب اعتماد ملی نیز توسط مهدی کروبی در سال 84 تشکیل شد .مهم ترین دیدگاههای جبهه اصولگرا عبارتند از : توجه ویژه به ارزشها و اصول اسلامی و انقلابی و محور قرار دادن آن در تصمیم گیری ها ، عدالت محوری و رفع محرومیت ها وتبعیض ها و توزیع عادلانه منابع کشور و پایه ریزی اقتصاد عدالت محور ، خدمتگزاری بی منت و مهر ورزی و در عرصه سیاست خارجی محور قرار دادن اصول و ارزشهای انقلاب ،تامین منافع ملی و کوتاه نیامدن در برابر زیادی خواهی های قدرتهای بزرگ . مهم ترین دیدگاههای جبهه اصلاح طلب عبارتند از : پیگیری اصلاحات در کشور در عرصه های مختلف ، گسترش آزادی های مدنی و مشارکت مردمی وتلاش برای تامین حداکثر حقوق شهروندی مردم و در عرصه سیاست خارجی ارتقاء جایگاه کشور در سطح جهانی و پیشبرد اهداف و منافع ملی در سایه گفتگو و پرهیز از برخورد مستقیم با قدرتهای بزرگ در آستانه انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی به دلیل اختلاف در چند مسأله از جمله موضع گیری افراد در جریان فتنه پس از انتخابات 88 و مقابله با نفوذ جریان انحرافی در دولت و عملکرد دولت دهم، شاهد جبهه بندیهای مختلفی در میان گروههای اصول گرا بودیم که البته بخشی از این جبهه بندی ها بیشترنوعی آرایش انتخاباتی و ائتلاف انتخاباتی محسوب میگردد و نام افرادی همزمان در چند لیست این جبههها به چشم می‌خورد که گویای این نکته است. مهمترین این جبهه ها عبارتند از :جبهه متحد اصول گرایان : (تحت هدایت حضرت آیت الله مهدوی کنی دبیر کل جامعه روحانیت مبارز و حضرت آیت الله یزدی دبیر کل جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)جبهه پایداری انقلاب اسلامی : دبیر کل مرتضی آقا تهرانیجبهه ایستادگی ایران اسلامی: دبیرکل محسن رضاییجبهه صدای ملت : دبیرکل علی مطهریعلاوه بر این جبهه بندی ها می توان به گروههای دیگری از جمله جبهه بصیرت و بیداری ، جبهه توحید و عدالت ، ائتلاف جهادگران ایران اسلامی ، جبهه دانشگاهیان انقلاب اسلامی و... اشاره نمود .در میان اصلاح طلبان نیز حزب مردم سالاری به دبیرکلی مصطفی کواکبیان تشکیل گردید.اصلاح طلبی (Reformism): اصلاح طلبى، هوادارى از سیاست تغییر زندگى اجتماعى، اقتصادى یا سیاسى با روشهاى ملایم و بدون شتاب مىباشد. بر این اساس واژه اصلاحات در مقابل واژه انقلاب(Revolution) مىباشد که این دو پدیده از نظر شتاب دامنه و جهت دگرگونى در نظامهاى سیاسى و اجتماعى تفکیک پذیرند. انقلاب به یک دگرگونى سریع، کامل و گاه خشونتآمیز در ارزشها، ساختار اجتماعى، نهادهاى سیاسى، سیاستهاى حکومتى و رهبرى سیاسى اجتماعى اطلاق مىشود. اصلاحطلبى از نظر کلى در برابر محافظ کارى از سویى و انقلاب خواهى از سوى دیگر قرار مىگیرد.( آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، تهران: مروارید، 1379، ص 72)بنابر این اصلاح طلبی , جریانی سیاسی است که دگرگونی جامعه را از طریق انجام اصلاحات و نه انقلاب، تبلیغ می‌کند. (آقا بخشی ، علی ، افشاری راد ، مینو ، فرهنگ علوم سیاسی ، تهران: چاپار ، 1383، ص 575)اصول گراFundamental)): اصول گرایی به معنای پایبندی به اصول و ارزشهای خاص است. از اصل گرایی به بنیادگرایی نیز تعبیر شده است که عبارت است از: جنبشی در چارچوب یک دین یا آیین سیاسی که گرایش به شکل اصلی و ارزشهای اولیه آن دین یا آیین سیاسی دارد. بنیاد گرایی دو اطلاق مثبت و منفی دارد ؛ مثبت آن اصولی بودن و تمسک به اصل است و کاربرد منفی آن، قشریگری و تمسک به ظواهر.( همان، ص 261)در ادبیات سیاسی معمولاً بنیادگرایی با بار منفی همراه است از این رو تعبیر بنیادگرایی به جای اصول گرایی مناسب به نظر نمیرسد.زیرا در اصول‌گرایی ضمن پایبندی به اصول و ارزشها از قشریگری، تحجرو واپس گرایی کنارهگیری می‌شود.برای آشنایی بیشتر با احزاب و جریان های سیاسی کشور به منابع زیر مراجعه نمایید.
دارابی، علی، جریان شناسی سیاسی در ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388مظفری، آیت،
جریان شناسی ایران معاصر، قم: پژوهشکده تحقیقات اسلامی، 1385جعفریان، رسول،
جریانها و سازمانهای مذهبی – سیاسی ایران ساله‌ای 1320 -1357، تهران : مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1383مرتجی، حجت،
جناحهای سیاسی در ایران امروز، تهران: نقش و نگار، 1377میر سلیم، سید مصطفی
جریان شناسی فرهنگی بعد از انقلاب اسلامی، تهران:گروه تحقیق جهاد دانشگاهی، 1384نوذری، عزتالله
تاریخ احزاب سیاسی در ایران، شیراز: نوید، 1380ناظری، محمد رضا
شناسنامه احزاب سیاسی ایران، قم: پارسیان، 1382شادلو، عباس
اطلاعاتی درباره احزاب و جناحهای سیاسی ایران امروز، تهران: گستره 1379احمدی حاجیکلایی، حمید
جریان شناسی چپ در ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387
