آداب خوردن و آشامیدن در اسلام / مستحبات و کروهات
اسلام خوردن طعام های لذیذ و همچنین دادن این گونه طعام به مردم را خوب می داند، اما باید حلال باشد و در خوردن نیز زیاده روی نشود. زیاده روی در خوردن مثل اسراف است و این اسراف در خوردن، نباید مومن را از عبادات باز دارد، بلکه باید منظور و مقصود فرد از خوردن و آشامیدن کسب نیرو برای عبادت باشد. در احادیث آمده است که در مورد آنچه از مال حلال در دنیا خورده باشید، در آخرت سئوال نخواهد شد و خداوند کریم تر از آن است که از مومن در مورد آنچه از حلال خورده و آشامیده است، سئوال کند.
حضرت عیسی فرمودند: « طعام زیاد و شکم سیر، طراوت صورت را می برد.»
رسول اکرم ص ) فرموده اند که « سیرخوردن طعام، موجب بیماری بَرَص و پیسی می شود» و حضرت امام جعفر صادق (ع ) فرموده اند : « اگر کسی گوید فلان طعام را خوردم و مرا آزار داد، کفران نعمت الهی است.»
امام موسی کاظم (ع) فرموده اند: « اگر مردم در طعام خوردن میانه رو باشند ، همیشه بدنشان سالم می ماند.»
اسلام اهمیت زیادی به آنچه می خوریم می دهد و طعام حلالی را که وارد بدن ما می شود، مایه پاکی و قوت برای قدم برداشتن در راه خدا می داند و طعام حرام و ناشایست و ناپاک را ویرانگر می داند. پس بر ماست که علاوه بر اهمیت به کیفیت آنچه می خوریم، به تأثیر آن در بدن ، روح و روانمان بیاندیشیم؛ در بهره گیری از نعمت های الهی و خرج کردن نیز بهتر است از اعتدال خارج نشویم.
آداب غذا خوردن
۱ – خوردن چاشت در بامداد.
۲ – کوچک گرفتن لقمه هنگام خوردن غذا.
۳ – خوب جویدن غذا.
۴ – نگاه نکردن به دیگرانى که بر سر سفره نشسته اند.
۵ – نخوردن غذاى بسیار گرم .
۶ – ندمیدن (فوت نکردن ) در طعام گرم .
۷ – خوردن غذاى سرد.
۸ – نبریدن نان با کارد.
۹ – پاک نکردن استخوان .
۱۰ – نخوردن غذا به کمتر از سه انگشت .
۱۱ – دراز نکردن دست به ظرف دیگران بر سر سفره .
۱۲ – لیسیدن انگشتان .
۱۳ – نخوردن غذا در حال جنابت ؛ اگر مى خواهید در حال جنابت آب یا غذا بخورد، وضو بگیرد.
۱۴ – ترک نکردن خوردن غذا در شب .
۱۵ – لیسیدن ظرف غذا.
۱۶ – خوردن غذا با تمام انگشتان .
۱۷ – پاک نکردن دست با دستمال ؛ وقتى چیزى از طعام به انگشتان چسبیده باشد.
۱۸ – نخوردن غذا، مگر در حال گرسنگى .
۱۹ – گفتن ((بسم اللّه الرحمن الرحیم )) هنگام شروع غذا.
۲۰ – دست بکشد از غذا؛ وقتى که هنوز سیر نشده است .
۲۱ – شستن دست ، قبل از خوردن غذا.
۲۲ – نشستن روى پاى چپ در هنگام خوردن غذا.
۲۳ – پیش از مهمانان شروع نمودن به غذا توسط صاحب خانه .
۲۴ – بهتر است هنگام غذا خوردن دو زانو بنشیند.
۲۵ – خوردن غذا با دست راست .
۲۶ – نخوردن غذا در حال خوابیده .
۲۷ – چهار زانو نشستن سر سفره .
۲۸ – تنها غذا نخوردن .
۲۹ – غذا خوردن با خدمتکاران و غلامان .
۳۰ – غذا خوردن بر روى زمین .
۳۱ – غذا نخوردن در حال راه رفتن .
۳۲ – شستن دست ها بعد از غذا.
۳۳ – در شستن دست ها قبل از غذا، اول صاحب خانه بشوید و بعد از آن هر که در طرف راست اوست ، اما در شستن دست ها بعد از غذا صاحب خانه آخر از همه دست را بشوید و اول هر کس در جانب چپ صاحب خانه است دست ها را بشوید.
۳۴ – سنت است که همه در یک طشت دست ها را بشویند و آب را نریزند.
۳۵ – خوردن نمک در اول و آخر غذا.
۳۶ – غذا نخوردن در حال تکیه دادن .
۳۷ – بعد از شستن دست قبل از خوردن غذا آن را با دستمال پاک نکند و بعد از شستن دست بعد از خوردن غذا آن را با دستمال پاک نماید.
۳۸ – وقتى دست ها را بعد از غذا مى شوید، آن را بر دیده ها بمالد.
۳۹ – دست کشیدن از غذا بعد از همه توسط صاحب خانه .
۴۰ – غذا نخوردن در حالى که کفش به پا دارد.
۴۱ – بعد از غذا، شکر کردن خدا و گفتن ((الحمدلله رب العالمین )).
۴۲ – خواندن دعاى وارده هنگام شروع به خوردن غذا.
۴۳ – حرف نزدن زیاد بر سر سفره غذا.
۴۴ – خواندن دعاهاى وارده بعد از غذا.
۴۵ – بعد از غذا به پشت خوابیدن و پاى راست را بر روى پاى چپ گذاشتن .
۴۶ – برداشتن و خوردن آنچه از غذا روى زمین افتاده باشد.
آداب آشامیدن آب
۱ – سزاوار است که انسان در هنگام آشامیدن آب ، امام حسین (علیه السلام ) و اهل بیت او را یاد و قاتلان آن حضرت را لعنت کند. در حدیثى از امام صادق (علیه السلام ) آمده است : ((هر کس این کار را انجام دهد، خداوند صدهزار حسنه براى او بنویسد و صدهزار گناه را از او پاک کند و صدهزار درجه براى او مقرر کند و چنان باشد که صد هزار بنده آزاد کرده باشد و حق تعالى در قیامت او را خوشحال و با اطمینان خاطر محشور گرداند.))
۲ – امام صادق (علیه السلام ) فرمودند: ((گاهى مى شود که انسان آب مى نوشد و خداوند او را به وسیله همان آب خوردن به بهشت مى برد؛ به این که آب بخورد و در حالى که هنوز سیر نشده و تشنه مى باشد آب را از لب بردارد و حمد خدا بگوید. سپس آب را بیاشامد و در صورتى که هنوز سیر نشده از لب باز گیرد و دوباره حمد خدا بگوید و باز آب را بخورد. پس ، حق تعالى به سبب این کار بهشت را بر او واجب مى کند.))
۳ – مستحب است که پیش از نوشیدن آب ((بسم اللّه )) بگوید و دمى بخورد و الحمدلله بگوید. پس ، باز ((بسم اللّه )) بگوید و بخورد و بعد از خوردن ((الحمدلله )) بگوید. در روایت است که هر کس این عمل را انجام دهد، مادامى که آب در شکم اوست ، تسبیح خدا مى گوید و ثوابش براى او مى باشد.
۴ – سزاوار است که اگر انسان خواست در شب آب بیاشامد، سه مرتبه بگوید: ((علیک السلام من ماء زمزم و ماء الفرات )).
۵ – سزاوار است که بسیار آب نخورد.
۶ – سزاوار است که آب را به سه نفس بخورد.
۷ – مستحب است که در شب نشسته و در روز ایستاده آب بیاشامد.
۸ – سزاوار است که با دهان به آب ندمد (فوت نکند).
۹ – سزاوار است که آب را با دست راست بیاشامد.
۱۰ – خوب است که آب را بمکد و کم کم بخورد و دهان را پر از آب نکند.*
* بحار الانوار علامه مجلسی.
